Eni yılı kutlarkan
İnsannıın istoriyasında taa bir yıl geçti. Zamanı taa kolay kullanmaa deyni, biz böleriz yılı günnerä, günneri saatlara, saatları minutlara h.b. Yılın bitkisi — büük bir kertik. Yaşamamızda ya 50, ya 60, bekim dä 80-90 kerä olabilir. Onun için dä önemni. Duuma günü gibi, ama bu yortuyu hepsi kutlêêr birdän. Bu günnär biz kutlêêrız biri-birimizi tatlı hem gözäl laflarlan. İsteeriz, kutlamalarımız olmasın şablonnu, olsun original.
Acaba kaçımızın aklına geler kutlamaa Onu, Kim yarattı diil sade bizi hem bütün dünneyi, ama o zamanı da, angısını biz böleriz yıllara? Acaba nasıl Onu kutlayalım, nelär söleyelim? Saalık, kısmet, bereket — bunnar hepsi uymêêr. Sanêrım, ani var nasıl Ona isteyelim, ani olsun onun istedii, şükür edelim herşey için, ani eni yılda taa az gücendirelim Onu.
Bölä kutlamayı herkez kendi laflarınnan var nasıl sölesin, ama bän isteerin burada yazmaa birkaç söz, angılarını çoktan yazmıştılar arif adamnar:
Eni yıl troparı, 2-ci ses:
Bütün yaratmanın Yaradıcısı, / Angısı zamanı hem yılları Kendi kuvedinnän erleştirdi, / ey, Saabi, Senin iilik yılının başını iisözlä, / Senin insannarını hem kasabanı selemettä koruyarak, // hem kurtar bizi Panaiyanın dualarınnan.
Stihira, 8-ci ses:
Erdä yaşayannara bereketli zamannarı / hem göktän yaamurları verän, / şindi dä Senin izmetkerlerinin yalvarmalarını kablederäk, / Senin kasabanı herbir zorluktan kurtar, / zerä hakına Senin hayırın hepsi işlerindä vardır. / Onuştan bizim girişlerimizi hem çıkışlarımızı iisözlä, / ne yapsak, hepsini doorut / hem günahlarımızın afedilmesini baaşla, ey, Allah, // zerä Sän Kuvetli gibi hepsini yoktan varlaa getirdin.
GRT programasında «Çakirlär» dizisinin I kiyadı için
GRT studiyasında «Günün konusu» programasında saygılı Polina Barbovaylan «Çakirlär» dizisinin ilk kiyadı olan «AY-BOBA MİHAİL ÇAKİR» kiyadı için lafettik. Kiyat bibliotekalarda var, kim istärsä edinmää — kopusciuv@mail.ru adresinä yazsın.
***
В студии ГРТ беседовали с Полиной Барбовой о первом томе цикла «Чакиры», посвященном жизни протоиерея Михаила Чакира. Книгу можно найти в библиотеках Гагаузии, желающие иметь в личной библиотеке могут обращаться по почтовому адресу kopusciuv@mail.ru
***
Am vorbit cu Polina Barbova despre carte «AY-BOBA MİHAİL ÇAKİR» care este primul volum din ciclul «ÇAKİRLÄR». Carte poate fi găsită in bibliotecile, dar cine doreşte vrea să procura această carte poate să acceseze această adresa kopusciuv@mail.ru
Üürenelim ana dilimizi!
Herbir halk için kendi ana dilindän taa paalı bişey yok. Dil – o halkın can aynası, angısı gösterer onun istoriyasını hem yaşamasını. Dildä görüner adetlär, tradiţiyalar, halkın bütün ruh zenginnii. Herbir insanın var milleti, herbir milletin dä var kendi dili, angısından taa yakın hem sevgili başka yok!
Gagauz dili dä kural dışı diil. Bizim halkımızın istoriyası pek zengin hem meraklı, onu herbirimiz lääzım bilelim hem saygı güdelim. Bizim yaşamamızda sözün büük önemi var. Hepsi biler, nasıl kuvetli söz. O var nasıl diiştirsin bizim halımızı, yapsın mutlu ya gücenik. Açan biz işideriz ana dilimizi, biz sansın evdä bulunêrız. Ama neydir o ev herkezi için? O usluluk, sevgi. Bizim halkımız için bu pek yakın bir tema, çünkü gagauzlar var bütün dünnedä. Bän dä onnardanım. Ama laflan hiç yok nasıl annatmaa o duyguyu, angısında karışık mutluluk hem hodulluk, açan işidersin ana dilini, açan o dildä yakışêr birinnän lafedäsin. Osaat canında peydalanêr bir yakınnık duygusu.
Aklıma geler o momentlär, açan, taa uşakkan, biz gezärdik kış yortularında da çalardık türküleri, hem dä angı uşak bilmeer tanınmış “Traka-traka evinä” kolada türküsünü! Ya da işittiynän gagauz gimnasını, istär-istemäz çekedersin çalmaa “Tarafım, sän, tarafım, ne gözälsin, korafım!”, bu momentlär annêêrsın, nicä seversin vatanını, topraanı, adetleri, kulturayı.
Ana dilini bilmäk çok önemni. İnsan var nasıl çok dildä lafetsin, ama ne fayda ondan, açan sän bilmeersin kendi dilini! Sade dildän aşırı sän var nasıl duyasın kendi halkının kulturasını. Bu tema büünkü gün için pek aktual, çünkü gittikçä taa az insan lafeder gagauzça, da bunun beterinä dil kaybeler. Gittikçä taa siirek var nasıl işitmää, ani gençlär lafetsin gagauzça. Dil kabelärsä, halk da kaybelecek. Da bitkidä benim aklıma geler Şevçenkonun lafları: “Kendi halkını sevmedään, sän başka halkları sevämäzsin”. Çoyumuz lääzım düşünelim bu problema için!
Mariya YOVÇU
Komrat, Nikolaev (Ukraina)
“Hakikatın sesi” gazetası için
«DUA KİYADI UŞAKLARA DEYNİ» enidän tiparlanacek
2012 yılda biz tiparladık gagauzça ilk dua kiyadını uşaklara deyni. Taa ileri çıktıydı annatmalar İisus için, Bibliya uşaklara deyni, ama kiyat, ani üüretsin uşakları, nasıl dua etmää, taa yoktu. 1000 tayna resimni kiyatçık pek tez daadıldı. Bendä kendimdä dä kalmadı baari bir ekzemplär.
Da diil çoktan «AYDINNIK» CT kararladı enidän tiparlamaa bu lääzımnı kiyatçıı. İçindekilär may hepsi kalarsa hep ölä, nasıl birinci basımda, kiyatçıın dizaynı diişecek. Biz savaşacez, resimnär olsun taa kaliteli, gözäl hem käämil. Örnek için yukarda 4 hem 5 sayfalar.
Bekleeriz sizin fikirlerinizi hem tekliflerinizi, ki kiyat olsun halizdän dä meraklı hem gözäl. Uşakların da olsun havezi onu okumaa. Kiyat daadılacek üürenicilerä parasız.
Bütün dünnä gagauzları, birleşin!
«Aydınnık» kultura-aydınnatmak cümnä topluluunun organizaţiyasınnan hem gagauzluu sevän dostlarımızın yardımınnan yapılan «Dobruca gezisi» proektindän bir video. İsteerim şükür etmää hepsinä, kim katıldı bu proektä, yardım etti finans hem organizaţiya işlerindä, kim saymadı zaametini gelmää Gagauziyadan da göstermää bizim kulturamızı, dilimizi, ruhumuzu. Saa olsun bu videoyu hazırlayan dostlarımız da Stefanida İvançoglu hem Leonid Arfanos. Parafraz ederäk Yunus Emrenin sözlerini, isteerim danışmaa sizlerä:
Gelin, birlik olalım,
İşi kolay yapalım,
Sevelim, sevilelim,
Dünnä kimseyä kalmaz!
Gezimiz için haber burada!
Saabinin Simasının Diişilmesi adına Komrat cümnesi klisä tertiplerini kabletti
Moskva bölgesinin kuvetleri ikinci kerä baaşladılar Komratta düzülän Saabinin Simasının Diişilmesi adına kafedrala klisä tertiplerini. Bu yardımın ilk payını geçän yılın çiçek ayında Komrata getirdiydi Rusiyanın Moldova elçisi Farit Muhametşin.
Kirez ayının 9-da Rusiya Federaţiyasının Moldova büük elçisi Farit Muhametşin Moskva bölgesindän delegaţiyaylan birliktä Gagauziyaya geldi. Bu vizit sırasında o baaşladı Komratta düzülän Saabinin Simasının Diişilmesi adına kafedrala eni klisä tertiplerini.
“Biz hep sevinmäklän yardım ederiz o insannara, kim gösterer büük iniţiativa. Bunun için Moskvanın kuvetleri hem elçiliimiz kararladı yardım etmää. Bıldır biz getirdiydik tertiplerin bir payını, bu yıl da taa yarısını, ki doorusaltanatlı kafedralda olsun hepsi lääzımnı tertiplär. Bizi baalêr istorik hem ruh baalantılar, bizdä bir doorusaltanatlı klisä var, da bän pek sevinerim, ani bizim var kolaylıımız sizä yardım etmää”, − dedi elçi.
Gagauziyanın Başkanı İrina Vlah urguladı, ani “Rusiya hep ii karşılêêr bizim iniţiativalarımızı, da bu sefer dä ölä oldu”.
“Açan taa bu kliseyi düzmää fikir peydalandıydı, bän katılardım onun realizaţiyası için, parlamenttä deputat olarak. Bän sevinerim, ani Rusiya hep bizimnän bilä hem yardım eder bizä herbir işimizdä. Nışandır, ani Gagauziyaya vizit başladı klisedän, bu ii nışan. İi saatlan”, – dedi Başkan.
Soţialist partiyasından parlament deputatı Feodor Gagauz söledi, ani bu klisä tertipleri satın alındı o paraya, angısını verdi Moskva kuvetleri, toplam altıüz otuz beş bin rublelik. O şükür etti hem dedi, ani umut eder, ki iş birlii hep bölä ileri dooru da gitsin.
Düzülän klisenin cümnä başı ierey Sergi Kopuşçu da şükür etti Rusiya delegaţiyasını.
“Şükür ederim kuvetlerä hem bütün rus halkına bizä yapılan yardım için, biz onu çok bekledik”, − dedi cümnä başı.
Gagauzluu sevän kızlar
Kaynak: GRT
Var umut, ani gagauzluk yaşayacek!
(bölä gözellik yapabilecek kuvedimiz var, sade kendimizä biraz inanalım lääzım)
Allah bizi götürer seçtii bir yoldan. Biz bu yolu ayırmadık, ama O ayırdı. Geeri bakarsak, görecez, ani o yol çok uzun hem dolaşık. Kim biler, neredän o çekeder? Kim, biler, neredä bitecek? Kimsey bilmeer, Allahtan kaarä.
Evelki insan inanardı, ani istoriya çevrä formasında gider: belli bir vakıttan sora hep o işlär olêr. Sora biz başladık düşünmää, ani istoriya uz gider: onun var başı, olacek bitkisi da. Ama aslısında — istoriya spiral gibi gider, dolana-dolana. Hep ileri gider, ama diil uz — sapa-sapa.
Allah halkımızın bir parçasını 200 yıl geeri Bucaa getirdi, nicä bir parça hamur ekmää kabardêr. Burada istoriyamızın eni yapraa başladı, nicä İzrailin istoriyası Adanmış toprakta. Ama İzrail Hristosu kabletmedi, tanımadı, ama biz kablettik. Bu üzdän eni İzrail olduk, Allahlan eni baalantı kurduk. Bu baalantı var olduu kadar biz da olacez.
Bizim dädularımız hiç düşünämäzdilär, olmalı, nasıl biz bu 50-100 yılda kalkınacez. Hep ölä bizä da zor inanmaa, ne olacek bizim topraamızda 50 yılldan sora. Ama istoriya, gittikçä, hızlanêr. İleri üzlän yıl içindä olan proţeslär şindi 20-30 yılda olêr. İnanêrım, ani bizim olacek gözäl devletimiz, insanımız kalkacek ayaa, topraklarımız eşerecek, uşaklarımız sevgidä büüyecek.
Bizi üüredän hem yannışlıktan koruyan Klisemiz da olacek, kendi manastırlarınnan hem can üüretimini yayan merkezlerinnän. Gagauzlar bir fenomendir. Başka ţivilizaţiyalardan en iisini alan da kendi ţivilizaţiyasını kuran bir halk. Aalemin arasında ne küçüküz, ne büüküz. Dünnä aylesinin bir evladıyız. Allahın evladıyız. Allah evlatlarını hiç bir zaman brakmaz, buna inanêrım, bunu bilerim, bunu tanıklık ederim. A siz inanêrsınız mı?
KDU-da boba Kosmaslan buluşma olacek
Bu ayın 18-dä Komrta devlet universitetinin bibliotekasında saat 12:30 Gagauz Erinä Amerikadan gelän monah boba Kosmaslan buluşma olacek. Teklif ediler hepsi, kim isteer tanışmaa hem lafetmää bu çok meraklı adamnan, angısı üürener gagauz dilini hem aaraştırêr gagauz kulturasını.
İnsana lääzım inan
İnsana lääzım inan,
Ki kaçsın körlük ondan.
Ki kaçsın ondan günah,
İnsana lääzım Allah.
Artık bir yıl olacek tezdä, nicä Komratta Saabinin Simasının Diişilmesinin adına klisenin erindä liturgiya yapılêr. Er pek kıstav, küçük bir vagoncuk. Bir yılın içindä gerää gibi insan başladı burayı gelmää. Vagoncuk hepsini alamêêr, insan sokakta durêr. Pazarlarda irmi uşaa kadar getirerlär komka verdirmää, ama analar uşaklarlan sokakta durêrlar, çünkü içindä er yok. Büük insannardan olêr kimi sıra elli kişiyä kadar, onnarın da yarısı sokakta dua eder — yaamur olsun, çamur olsun. 2013-cu yılda Kurbanda vardı 200 kişi liturgiyada, angısı dışarda yapıldı. Bakın bu insana, angısı özledi Allahı, nicä kurakta toprak özleer suyu. Belliki, bu insan kendi kuvedinnän klisä düzämäz, kaç para büün kableder pensiyada insan, yada süpürücü, doktor, üüredici işleyennär? Düzülän klisä kompleklsi olacek bütün Gagauziyanın canı, ürää, angısı düülecek hepsi gagauzlar için, näända da onnar bulunmasa. Kimin varsa ii neeti yardım etmää (neylän varsa nicä), buyurun, kalmayın bir tarafta. Geleceemiz düzüler büün, onu biz kendimiz düzeriz.
Viktor Kopuşçu 